تابستان به کمبود برق خواهد گذشت. هرچند از صرفه‌جویی بسیار صحبت شده اما در نهایت واضح و مبرهن است که کمبود برق موضوع دامنه‌داری است که حتی باید در زمستان نیز به آن اندیشید. در حالی‌که کارشناسان حوزه برق و انرژی نسبت به کمبود برق و حتی جدی شدن موضوع جیره‌بندی برق در زمستان نیز هشدار می‌دهند، حالا نوبت به گاز رسیده است. اگر سال گذشته به واسطه سرمای شدید و یخ‌زدگی گاز در بسیاری از نقاط ایران کمبود گاز محسوس بود اما به نظر می‌رسد که زمستان امسال نیز کمبود گاز وجود خواهد داشت. تولید گاز بنا به دلایل مختلفی با مشکل مواجه است. تحریم اقتصادی ایران همانگونه که بر بخش‌های مختلف اقتصاد سایه افکنده، صنعت گاز را نیز با مشکل مواجه کرده است. فازهای مختلف پارس جنوبی، نقطه امید صنعت گاز کشور، که امید می‌رود مصرف داخلی و رویاهای صادراتی دولت را محقق کند، اکنون به دلیل تحریم اقتصادی ورود جدی به چرخ تولید را تجربه نمی‌کند. کارشناسان اعتقاد دارند فازهای ? و ?? پارس جنوبی به دلیل مشکلات خرید کالا و تجهیزات زمستان امسال به‌طور کامل وارد مدار نخواهد شد و فقط به تولید ?/?? میلیون متر مکعبی خواهد رسید. غلامرضا منزویان- مدیر پروژه حفاری فازهای ? و ?? پارس جنوبی- آخرین وضعیت این فازها را تشریح کرد. وی پیشرفت فازهای ? و ?? پارس جنوبی را طی چهارماهه اخیر به ترتیب ?? و ?/?? درصد ذکر کرد و گفت: فازهای ? و ?? پارس جنوبی تا زمستان سال جاری به طور کامل وارد مدار نخواهد شد. به گفته وی بر اساس قرارداد، تعهدی مبنی بر تحویل گاز از سوی شرکت ملی حفاری وجود نداشته؛ اما هم‌اکنون این موضوع اضافه شده است. منزویان خاطرنشان کرد: این پروژه امسال با تولید ?? درصد یعنی ?/?? میلیون متر مکعب گاز وارد مدار می‌شود. طبق اعلام منزویان از ?? چاه موجود در این دو فاز تنها هشت چاه (هر فاز چهار چاه) با تولید ?/?? میلیون متر مکعب گاز نهایی می‌شود. مدیر پروژه فازهای ? و ?? پارس جنوبی با اعلام اینکه از ابتدای اجرای این پروژه به دلیل کمبود وقت ناچار به استفاده از کالاهای سایر فازها شدیم، گفت: هم‌اکنون شرایط ناشی از تحریم، اجازه فعالیت را به ما نمی‌دهد.
منزویان ادامه داد: تلاش شرکت‌های ملی حفاری و نفت و گاز پارس برای خرید کالا، مواد و تجهیزات سرچاهی تاکنون بی‌نتیجه مانده است. وی خاطرنشان کرد: در صورت رسیدن کالا و مواد سرچاهی، چهار چاه در هر فاز جمعا به میزان هشت چاه آماده بهره‌برداری می‌شود. منزویان زمان آغاز عملیات حفاری در فازهای ? و ?? پارس جنوبی را فروردین ?? ذکر کرد و گفت: مطابق قرارداد شرکت ملی حفاری ???? دکل روز (??? روز در هر فاز) زمان برای حفاری خواهد داشت که حاکی از عدم تاخیر در اجرای کار از سوی شرکت ملی حفاری است. وی با اشاره به اثرات ناشی از تحریم در پروژه فازهای ? و ?? پارس جنوبی گفت: بیش از ??درصد تجهیزات مورد نیاز در این طرح توسط شرکت‌های آمریکایی ساخته می‌شود که هنوز در داخل، امکان ساخت این تجهیزات فراهم نشده است. مدیر پروژه حفاری فاز‌های ? و ?? پارس جنوبی در شرکت ملی حفاری در عین حال گفت تحریم در درازمدت تاثیر منفی بر صنعت نفت و پروژه‌های آن نداشته و شرکت‌های ایرانی را قوی‌تر خواهد کرد؛ اما در کوتاه‌مدت ضررهای زیادی به همراه دارد. منزویان در ادامه با تشریح سابقه پروژه ? و ?? پارس جنوبی و دلایل تاخیر آن توضیح داد: یک فاصله سه ساله از امضای قرارداد حفاری این فاز با شرکت اورینتال کیش و هالیبرتون و سپس خروج این شرکت‌ها و واگذاری عملیات به شرکت ملی حفاری ایران ایجاد شد که این خود یک عامل تاخیری بود.
وی گفت: پس از انصراف شرکت‌های فوق و عدم تمایل پیمانکار (نفت و گاز پارس) برای افزایش قیمت قرارداد برای واگذاری این پروژه به شرکت‌هایی چون توتال، شل و انی این کار به شرکت ملی حفاری واگذار شد که به هیچ عنوان کارشناسانه نبود. منزویان در عین حال شرکت ملی حفاری را نسبت به فعالیت توتال، شل، انی و دیگر شرکت‌های خارجی در فازهای دیگر از لحاظ سرعت کار رکورددار دانست. به گفته وی، یک کارشناس شرکت‌های خارجی فوق در سال ?? برای فعالیت‌شان روزانه ???? دلار دستمزد دریافت می‌کرد، در حالی‌که یک کارشناس ما با همان تخصص امروز یک درصد آن دستمزد را دریافت می‌کند.
بناست تا با بهره‌برداری کامل از فازهای ? و ?? پارس جنوبی روزانه ?? میلیون متر مکعب گاز وارد مدار شود؛ این در حالی است که کمبود این میزان گاز در شبکه توزیع گاز در زمستان امسال مشکل جدی را در پی خواهد داشت و کارشناسان نسبت به این موضوع اعتقاد راسخ دارند. البته کمیسیون انرژی مجلس موضوع تامین گاز برای زمستان را مورد پیگیری قرار داده و در عین حال محمدرضا کاتوزیان رئیس این کمیسیون وعده داده است که در این رابطه مجلس هر کاری را که لازم باشد، انجام خواهد داد. اما نکته قابل توجه اینکه مشکل گاز مانند بسیاری از مشکلات در ایران، کاملا ریشه‌ای است و البته به امسال و سال گذشته باز نمی‌گردد که بتوان با راهکارهای مقطعی آن را از پیش رو برداشت. بسیاری از کارشناسان حوزه نفت و گاز عملکرد دولت‌های مختلف را در راستای گسترش شبکه گازرسانی به اقصی نقاط کشور به بوته نقد می‌کشند. سرمایه‌گذاری‌های چند میلیون دلاری برای گازرسانی به دورافتاده‌ترین روستاهای کشور آن هم با جمعیت محدود هرچند که توجیه اقتصادی دربر نداشت که نمادی از گسترش سازندگی در سال‌های پس از جنگ محسوب می‌شد.
این در حالی است که پارس جنوبی به عنوان میدان ارزنده گازی در کشور در شرایطی که مورد بهره‌برداری صحیح و البته کامل قرار نگرفته است، نقطه امید جدی دولت‌هایی است که امید دارند صادرات گاز را نیز چون نفت به منبع کسب درآمد ارزی برای گذران امور جاری کشور بدل کنند. این رویکرد در شرایطی به غالب ذهنی مدیران دولتی بخش انرژی کشور بدل شده است که کارشناسان حوزه مذکور سال‌هاست که تراز گازی کشور را منفی اعلام کرده‌اند و نسبت به پیامدهای منفی آن هشدار داده‌اند؛ اما انگار گوش شنوایی در این رابطه وجود ندارد. صادرات گاز نه‌تنها بحران مصرف داخلی را دامن زده و آن را تشدید می‌کند که معضلی در مسیر استخراج نفت نیز به وجود آورده است. تزریق گاز به میادین نفتی در راستای تولید صیانتی و حفظ بهینه منابع نفت رسالتی جدی است که البته مصرف بی‌رویه گاز در داخل و طرح‌ریزی‌های گسترده برای صادرات از میزان تزریق گاز به میزان استاندارد به منابع نفتی کاسته است. هرچند گفته می‌شود که در سال گذشته بنا بود ??? میلیون متر مکعب گاز به چاه‌های کشور تزریق شود اما ظاهرا آمارها رقمی کمتر را نشان می‌دهد. بر اساس گفته برخی از کارشناسان میزان تزریق گاز به میادین نفتی کشور از ?? میلیون متر مکعب فراتر نرفته است. در عین حال که در زمستان سخت سال گذشته از میادین نفتی که کلاهک گازی داشته‌اند روزانه حدود ?? میلیون متر مکعب گاز برداشته شده است که خود برداشت صیانتی از میادین نفت و گاز کشور را به وضوح زیر سوال می‌برد. بدین‌ترتیب هرچند که دولت موضوع صرفه‌جویی در مصرف را به اشکال مختلف مورد تاکید قرار داده است اما تاکنون هیچ گام جدی‌ای در این مسیر برنداشته است و این منابع انرژی است که هر روز تراز آن منفی می‌شود و انگار هیچ فکری جدی برای جلوگیری از این خطر جدی در کشور نشده است.